model 600 bestek zilver

Gustav Beran

Een Weense ontwerper uit de Wiener Werkstätte.

Gustav Josef Beran werd op 17 oktober 1912 geboren in Wenen, Oostenrijk. Gustav Beran was leerling van de beroemde Oostenrijkse architect en ontwerper Josef Hoffmann aan de Kunstgewerbeschule, nu de Universiteit van Toegepaste Kunsten Wenen. Josep Hoffman was medeoprichter van de Wiener Werkstätte in 1903, bekende medewerkers van deze werkplaats waren Gustav Klimt, Egon Schiele en Carl Moll.

Gustav Beran studeerde af in juni 1933, zijn hoofdvak was metaalbewerking. Hij was een zeer goede leerling die tijdens zijn studie al prijzen binnenhaalde met zijn ontwerpen.

Eind 1933 gaat Anton van Kempen op zoek naar een nieuwe ontwerper voor zijn zilverfabriek en benadert daarvoor Josef Hoffman. Met volle overtuiging beveelt Hoffman Gustav Beran aan als ontwerper voor de Gerritsen & Van Kempen zilverfabriek. Bij de concurrent van Gerritsen & van Kempen, de Zilverfabriek te Voorschoten maakt een andere leerling van Hoffman, Christa Ehrlich, op dat moment al naam met haar stijlvolle ontwerpen.

In 1934 komt Gustav Beran naar Zeist waar hij door de al gepensioneerde oud hoofdontwerper van Van Kempen, H.J. Valk, wordt ingewerkt. Er is dagelijks heel veel tekenwerk en de klant is koning. De klant kon kiezen welke bak men op welk model steel men wilde en dit werd dan op ware grootte getekend.

Het zilver bestekmodel 600 komt van de hand van Gustav Beran. Model 600 is een dubbelzijdig model met groeven in de juiste verhoudingen. Een geliefd model bij verzamelaars maar niet makkelijk te vinden. Het is vanaf 1935 geproduceerd.

Gustav Beran’s ontwerpen zijn in die tijd trendsettend.

Bij internationale exposities in new York en Parijs wedijveren Gustav Beran en Christa Ehrlich met elkaar om de hoogste prijzen. In 1937 tijdens de Wereldtentoonstelling in Parijs wordt het werk van beide zeer bewonderd. Maar omdat Carel Begeer deelneemt aan de jury komt het werk van Christa Ehrlich niet voor een prijs in aanmerking. Het prestigieuze ‘Diplome d’honneur’, na de Grand Prix de hoogste onderscheiding, wordt dan aan Gustav Beran toegekend.

De naam en faam van Gustav Beran verspreidt zich snel. Er worden eind jaren ’30 dan ook diverse bijzondere opdrachten aan de fabriek van Gerritsen en Van Kempen verstrekt. Ter gelegenheid van het huwelijk van prinses Juliana en prins Bernard in 1937 ontwerpt Gustav Beran een gouden pen in de vorm van een veer. Deze pen wordt door het prinselijk paar bij het ondertekenen van de huwelijksacte gebruikt.

Gustav Beran wordt als Oostenrijks staatsburger in de oorlogsjaren voor de Duitse krijgsdienst opgeroepen omdat hij te laat was met zijn naturalisatie aanvraag. Gedurende de oorlog zwerft hij met zijn familie door heel Europa en belandt uiteindelijk in Wenen waar hij een baan als filmarchitect aanneemt. Na de oorlog beweegt Anton van Kempen hemel en aarde om Beran terug naar Nederland te krijgen. In 1948 kom Gustav Beran terug naar Nederland en gaat weer aan de slag. Zijn opgedane ervaring met beeld en techniek past hij vervolgens toe in de presentatie van het Keltum pleet.

Om in te spellen op de veranderde markt, ontwikkelt Gustav Beran vanaf midden jaren 50 nieuwe bestekmodellen voor Gerritsen & Van Kempen. Hele sterke nieuwe ontwerpen worden er gemaakt in zilver en verzilverd. Vorken met korte tanden, niet om mee te prikken maar om mee te scheppen, lepels met kleine ronde en ondiepe bakken en messen met korte lemmets. Model Jeunesse, voor het eerst geproduceerd in 1958, was en is een zeer geliefd model wat nog steeds modern aandoet en wat nog redelijk goed te verzamelen is. Model Jolie voor het eerst geproduceerd in 1963 is minder gemaakt en verkocht en daardoor lastig te verzamelen.

Gustav Beran ontwerpt niet alleen bestekken maar ook groot zilverwerk, sieraden, gebruiksvoorwerpen en unica. In 1957 ging een speciale handwerkafdeling van start. Deze afdeling had zijn eigen ‘merk’, een 5 puntige ster. De tekenkamer en handwerkafdeling stonden onder leiding van Beran. Deze afdeling verdween toen na 1968 de vraag naar zilver en verzilverd afnam.

Gustav Beran blijft tot 1977 werkzaam bij De Koninklijke van Kempen en Begeer. Gustav Beran overlijdt in Fribourg (Zwitserland) in 2006.